Yetenek Yönetiminde Ölçme ve Değerlendirme Merkezleri

• – Nasıl gidiyor ofiste işler?
• – Sorma! Memlekette kıtlık var. Dört tane açık pozisyon var; 8 aydır uğraşıyorum gel gör ki bir türlü doğru insanı bulamadım. Her halde bende bir tuhaflık var.

Geçen gün bir kafede oturup tam da yetkinlik yönetimi konusunda bir şeyler yazmaya çalışırken kulak misafiri olduğum bu diyalog, doğru insanı doğru iş ile eşleştirmenin, en küçüğünden en büyüğüne kadar bugünün işletmelerinin en zorlu sınavlarından bir tanesi olduğu gerçeğini doğrular nitelikteydi. İşverenler bay ve bayan doğruyu araya dursun, adaylar da kendileri için doğru olanın arayışı içinde bir başvurudan diğerine, bir firmadan ötekine hatta sıklıkla sektörler arası tek tek basaraktan süzülmekteler.

Peki doğru insanın doğru işle eşleşmesi, gerçekleşmesi imkansıza yakın bir tatlı hayal mi? Şükürler olsun ki bunun cevabı; hayır! Doğru ve etkili bir yetkinlik yönetimi ile bu mümkün. Yetkinlik denilince pek çoğumuzun aklına doğrudan “yetenek” ya da “beceri” kelimeleri gelmektedir. Bu iki kelimeyi de kapsamakla beraber bilgi, motivasyon, tutum ve belli bir işe yönelik başarıyı getirebilecek her türlü davranışsal özelliği de ifade etmektedir. Tabii olmazsa olmazı, tüm bunların gözlemlenebilir davranış ve hasletler olmasıdır.

Yetkinlik yönetimi bir kurumun insan sermayesinin mevcut yetkinlik düzeyini, o kurumun stratejik hedefleri ve vizyon/ misyon gerçeklemesi için gereken yetkinlik düzeyi ile mukayese etmesine olanak tanır. Eksikliklerin tarif edilmesine yönelik planların ve stratejilerin oluşturulması, geliştirilmesini sağlar ve bunların uygulanması yoluyla da eksiklikleri gidermeyi hedefler.

İşe alımdan emekliliğe kadar olan süreçte, çalışanın işle ilgili davranışlarını ve yaklaşımını izleyen, şekillendiren, rehberlik eden Yetkinlik Yönetimi’nin elindeki en kuvvetli araç ise şüphesiz çalışanın yetenek ve yetkinliklerini değerlendirmede kullanılan Ölçme, Değerlendirme Merkezi uygulamalarıdır.

En genel tanımıyla, işe alınması ya da terfi etmesi düşünülen adayın, standartlaştırılmış teknikler ile kontrollü bir ortamda değerlendirilmesidir. Kişiye ya da gruba bir ya da bir kaç gün boyunca uygulanan testler ve simülasyonlar yoluyla, uygun aday/adayların seçimine yönelik bir yaklaşımdır. Çeşitli veriler karşısında aranan davranışlar, birden fazla teknik ve araç kullanılarak yine birden fazla profesyonel değerlendirici tarafından, standartlaştırılmış değerlendirme ölçütlerine dayanmak suretiyle değerlendirilir.

Bu değerlendirmeler uygulamaların sonunda yapılan bir entegrasyon toplantısı ile birleştirilir ve adayın sergilediği yetkinlik ilintili davranışlar ve bu davranışların sergilendiği düzey hakkında görüş birliğine ulaşılıncaya kadar gözlemler ve bulgular değerlendiriciler arasında tartışılır.

Bir ölçme/değerlendirme sürecinin Ölçme, Değerlendirme Merkezi kabul edilebilmesi için ÖDM Uluslararası Kongresi’nde kabul edilen standartları karşılaması gerekmektedir:

1. İlgili davranışlara yönelik iş analizi; daha açık bir ifadeyle söz konusu pozisyonu başarılı bir şekilde doldurabilmenin karşısındaki engellerin ve bu engellerle başa çıkabilmek için gereken yetkinlerin tanımlanması.

2. Önceden tanımlanmış yetkinlikler; uygulamalar sırasında test edilecek olan yetkinliklerin önceden tanımlanması.

3. Çoklu ölçüm teknikleri; testler, simülasyon çalışmaları, mülakat, grup çalışmaları gibi farklı araçların kullanılması yoluyla, gözlemlenmek istenen her bir yetkinliğe dair en az iki araç üzerinden veri toplanmaya çalışılması.

4. Yetkinliklerin anlamlı ve birbiriyle alakalı yetkinlik grupları altında sınıflanması.

5. Her bir yetkinlik grubunun birden fazla araçla gözlemlenmesi.

6. Her bir aday için birden fazla profesyonel değerlendirici tarafından farklı araçların uygulanması, bu yöntemle değerlendiriciden kaynaklanabilecek kusurların en aza indirilmesinin hedeflenmesi.

7. Davranışların değerlendirici tarafından sistematik bir şekilde kaydedilmesi.

8. Değerlendiriciler tarafından entegrasyon toplantısı öncesinde her bir aday için detaylı davranış raporu hazırlanması.

9. Entegrasyon sırasında değerlendiricinin uygulamanın amacına yönelik edindiği bilgiyi paylaşması ve değerlendiricilerin görüş birliğine vararak entegrasyon sürecinin sonlandırılması.

ÖDM uygulamaları adayların güçlü yönlerini ve gelişim ihtiyaçlarını tanımlamak ve çalışanların iş performanslarını artırmak için kullanıldığından; işletmenin kurumsal kültürü, iş yapışı ve sektör dinamiklerine dayalı yetkinlik davranışlarının önceden doğru şekilde tanımlanması ön koşulu sağlanmalıdır.

Ölçme Değerlendirme Merkezi kavramı belli bir kişi ya da kişilerden yoğun olarak etkilenen belli süreçler hakkında bir karara varabilmek için sistemli şekilde veri toplama yöntemidir, bu nedenle de kişilerin değerlendirilmesi beklenen her yerde uygulanması mümkündür.

Uygulamaların tasarımı ve kullanımı sırasında amacın, bütüne yönelik performansı ve üretkenliği artırarak daha güçlü ve dirayetli kurumlar oluşturmak olduğu, ölçme ve değerlendirme sürecinin ise sadece bir araç olduğu; dolayısıyla da her araç gibi amacına uygun ve doğru şekilde kullanılırsa arzu edilen faydayı sağlayacağı unutulmamalıdır.

Sanem Ömürlü